Najważniejsze, czego uczymy się w szkole jest to, że najważniejszego nie można nauczyć się w szkole – ten cytat autorstwa japońskiego pisarza, eseisty i tłumacza, Haruki Murakami zawiera w sobie ogromną dawkę prawdy. Najwięcej życiowych doświadczeń i wiedzy zdobywamy bowiem poza ławką szkolną: w czasie podróży, przebywania wśród innych osób, a także we własnym domu. My dziś skupimy się na ostatniej kwestii, czyli na nauce w domu. Co zrobić, by nauczanie domowe było jak najbardziej skuteczne i efektywne?
Nauczanie domowe – co to takiego?
Na wstępie zaznaczmy, co kryje się pod pojęciem nauczania domowego w naszym wpisie. Nauczaniem domowym na potrzeby tego artykułu określimy wszelkie czynności, które prowadzą w efekcie do zdobywania wiedzy w warunkach domowych. Nie chodzi tu o edukację zdalną, indywidualne nauczanie, które również często jest określane mianem nauczania domowego. Jakie czynności domowe uznajemy zatem za takie, które przynoszą wymierne korzyści w sferze edukacji? Oto i one:
- czytanie;
- odrabianie prac domowych;
- ćwiczenie, powtarzanie;
- rysowanie, malowanie;
- pisanie;
- tworzenie kreatywnych prac, wyklejanek;
- gra na instrumentach;
- opowiadanie, rozmawianie, wymiana poglądów;
- research w Internecie;
- weryfikowanie, sprawdzanie informacji w słownikach, literaturze przedmiotu, na stronach internetowych;
- tworzenie streszczeń.
Ramowy plan nauczania to podstawa działań
Zanim przystąpimy do konkretnych działań, warto mieć plan. Ramowy plan nauczania dotyczy przede wszystkim tego, kiedy, gdzie i w jakich warunkach będziemy się uczyć. Zacznijmy od pierwszej kwestii, czyli optymalnych godzin do nauki. Ta kwestia jest bardzo indywidualna. Dla jednych najlepsza porą jest poranek, moment zaraz po przebudzeniu. Natomiast dla innych idealnym czasem jest wieczór, chwila, gdy zapada mrok, cisza, spokój, gdy emocje po całym dniu konstruktywnych działań opadają i można skupić się na edukacji samej w sobie. Ramowy plan nauczania dotyczy także miejsca. Nie może być ono przypadkowe. Tyczy się to przede wszystkim miejsca w domu, w którym stworzymy kącik do nauki, gdzie stanie biurko. Powinna w nim panować idealna atmosfera, która będzie sprzyjała zdobywaniu wiedzy. Ostatnią kwestią w ramowym planie nauczania są warunki. To w dużej mierze od nas zależy, czy okoliczności będą wspomagać naukę czy też nie. Chodzi tu przede wszystkim o wyeliminowanie rozpraszaczy, odpowiednie wyposażenie przestrzeni do nauki, zaopatrzenie biurka w odpowiednie artykuły szkolne i biurowe. Jeżeli ramy naszych działań związanych z nauczaniem domowym, są już jasno określone, można przejść do kolejnej kwestii, czyli edukacji samej w sobie.
3 x Z, czyli zainteresowanie, zrozumienie, zapamiętanie
Nie jest tajemnicą, że nauczanie domowe nie należy do najłatwiejszych. W warunkach szkolnych cała grupa jest skupiona zazwyczaj na jednej czynności, a nad prawidłowym przebiegiem zajęć panuje nauczyciel. W domu trzeba samemu zmotywować się do nauki, zainteresować się daną dziedziną, przedmiotem. Zdecydowanie szybciej uczymy się rzeczy, które lubimy, dlatego warto zacząć właśnie od nich. Uwielbiasz malować? Zacznij zatem swój proces edukacji od stworzenia kreatywnej pracy przy pomocy pędzli, farb i grubej kartki z bloku. Odnajdujesz się w grze na instrumencie? Chwyć zatem za skrzypce bądź gitarę i graj! Kochasz wymyślać kreatywne historie i opowiadania? Weź zatem do ręki zeszyt, pióro wieczne i twórz! Taki wstęp stanowi wyborne preludium do dalszych działań. Pozwoli Ci także wejść w twórczy proces. Jak wiadomo, pierwszy krok jest zawsze najtrudniejszy.
Kolejnym etapem jest zrozumienie, utrwalenie wiedzy. Ten etap w nauczaniu domowym nie jest już tak łatwy. Wymaga skupienia. A o skupienie trudno, gdy nie ma ciszy, odpowiedniego oświetlenia, właściwych materiałów pod ręką. Czego zatem nie powinno zabraknąć w trakcie nauki? Światła dziennego, które dodaje energii bądź dobrego źródła sztucznego oświetlenia. Ciszy i spokoju. Jeżeli chodzi o materiały do nauczania domowego, to w każdym przypadku przydają się:
- markery i zakreślacze, dzięki którym można stworzyć przejrzyste notatki;
- kolorowe karteczki samoprzylepne, na których można zapisywać trudne słówka, nowe pojęcia itp.;
- zeszyty, w których można prowadzić różnorakie zapiski;
- segregatory, w których można umieszczać chronologicznie lub alfabetycznie uporządkowane notatki, zapiski, prace;
- zszywacze, które przydadzą się do spięcia większej ilości stron notatek;
- cienkopisy, flamastry, dzięki którym można zaznaczyć najważniejsze słowa w tekście itp.;
- ołówki o różnym stopniu grubości, za pomocą których można wykonać rysunki techniczne na papierze milimetrowym, szkice oraz uzupełnić ćwiczenia.
Zapamiętanie nowych informacji, poznanych w trakcie nauczania domowego wymaga powtarzania. Powielanie, utrwalanie powinno odbywać się w pełnym skupieniu, regularnie. W przeciwnym razie grozi zapomnieniem, a zdecydowanie nie o taki efekt chodzi. Tyczy się to zarówno pisania, malowania, kreślenia, jak i grania na instrumentach. Ostatni etap, zwany zapamiętywaniem jest naprawdę ważny i wymaga największej uwagi, wysiłku.
Warto, by uwieńczeniem naszych działań związanych z nauczaniem domowym była nie tylko nowa wiedza. Można pokusić się również o małą nagrodę. Nagradzanie samego siebie jest bowiem niezwykle istotne z punktu widzenia motywacji. Co może stanowić nagrodę za wytrwałość w dążeniu do zdobywania wiedzy w warunkach domowych? Wszystko, co lubimy! Słodkości, nowa gra, nowe głośniki, ulubiona potrawa. Bo nauka ma też kojarzyć się z przyjemnością!
